25/6/10

ΖΙΖΗ ΜΑΚΡΗ / ΚΙΝΑ '56

Ζιζή Μακρή
Κίνα ΄56
Χαρακτικά και σχέδια

Επιμέλεια: Δανάη Φιλίππου
Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη 2010
295 σελ., τιμή 30.00 €, έκπτωση 10%
Τελική τιμή 27.00


Πρόκειται για τον κατάλογο της ομότιτλης έκθεσης που είναι αφιερωμένη στο έργο της Ζιζής Μακρή, σημαντικής μορφής της χαρακτικής, του ψηφιδωτού και της ταπισερί. Στην έκθεση, που πραγματοποιείται στο Μουσείο Μπενάκη (14/06/2010 - 29/08/2010), παρουσιάζονται έργα εμπνευσμένα από το ταξίδι της στην Κίνα, το 1956, μια σειρά ξυλογραφίες και παστέλ που δημιούργησε με αφετηρία επιτόπια σχέδια και οπτικά βιώματα αυτής της πλούσιας σε ερεθίσματα χώρας, και οι οποίες αφηγούνται την ιστορία, τον πολιτισμό, το μύθο, τους ανθρώπους και την κοινωνία μιας χώρας που αλλάζει.

Μικρό ποταμόπλοιο II
Παστέλ, 27,2 x 40 εκ.

«…Η παρούσα έκδοση έχει σκοπό να χρησιμεύσει ως εισαγωγή στη διαδικασία δημιουργίας της Ζιζής Μακρή, με θέμα το ταξίδι της στην Κίνα το 1956. Να φανερώσει τα στάδια μιας ολοκληρωμένης δουλειάς, από το αρχικό ερέθισμα ως το τελικό έργο, μέσα από μια επιλογή από τις χειρόγραφες σημειώσεις της, εικονογραφημένες με τα σχέδια που κάνει στην Κίνα και το σύνολο των ξυλογραφιών και των παστέλ που φιλοτεχνεί μετά την επιστροφή της στη Βουδαπέστη. Τόσο στα κείμενα, άλλοτε σε ύφος αφηγηματικό και άλλοτε λακωνικό, όσο και στα σχέδια, καταγράφονται οι δυνατές εντυπώσεις από το τόσο διαφορετικό τοπίο, από τα χρώματα και την απεραντοσύνη του Γιανγκ Τσε και των ορυζώνων, από την εικόνα των εργατών, από τον πολιτισμό και τη νοοτροπία των ανθρώπων, από την ανάπτυξη της χώρας και τις κοινωνικές αλλαγές.

Ορυζώνας II
Ξυλογραφία έγχρωμη, 17 x 22 εκ.

Στη Βουδαπέστη πρώτα ξεκινά να συνθέτει τις ξυλογραφίες, που ολοκληρώνονται το 1958, παράλληλα όμως δουλεύει και τα παστέλ. Είναι το υλικό με το οποίο αποτυπώνει πιο άμεσα τις εικόνες από την Κίνα που εξακολουθούν να αναδύονται ακόμα και μετά από χρόνια. Το πλούσιο υλικό που έχει συγκεντρώσει, επιτρέπει στη Μακρή να δώσει ένα σύνολο έργων ιδιαίτερα μελετημένο, πρωτότυπο, αυθεντικό, στο οποίο έχει ενσωματώσει τα προσωπικά της στοιχεία, το σχέδιο και τα γοητευτικά χρώματα που ήδη γνωρίζει από το Παρίσι, τη δυνατή τεχνική που διαρκώς μελετά με βάση την ευρωπαϊκή κυρίως αλλά και την κινεζική χαρακτική, την αρμονική σύνθεση. Κάθε έργο έχει τα δικά του χαρακτηριστικά, το δικό του τρόπο οργάνωσης του θέματος, τη δική του οπτική. Απέραντα τοπία οργανωμένα σε επίπεδα με πολύ λεπτές γραμμές. Λεπτομερής απεικόνιση ενός δρόμου της Καντόν, με επιγραφές στις ταμπέλες των καταστημάτων και παιδάκια που κοιτάζουν με περιέργεια βιβλία απλωμένα στο δρόμο. Πλήθος εργατών που βρίσκονται σε κίνηση κουβαλώντας εμπορεύματα, πορτραίτα με ιδιαίτερη ένταση και ομορφιά, ασπρόμαυρες ξυλογραφίες με πολλές διαφορετικές χαράξεις και κατευθύνσεις της γραμμής, των οποίων η περίτεχνη πλοκή αναδεικνύει το θέμα.

Καντόν I
Ξυλογραφία έγχρωμη, 17 x 26 εκ.

"Μόνο ύστερα από το ταξίδι στην Κίνα και με την προσπάθεια που έκανα για να εκφραστώ, ένιωσα για πρώτη φορά ότι μπορώ να κυριαρχήσω στην τεχνική μου και ότι ξέρω πια τι είναι χαρακτική και ξυλογραφία", ήταν το 1982, η αξιολόγηση της ίδιας για την εμπειρία της. Θα ήταν όμως ελλιπής χωρίς τη διαπίστωση ότι αυτό το ταξίδι λειτούργησε καθοριστικά και στην ολοκλήρωση της προσωπικής της αντίληψης για το ρόλο της ως καλλιτέχνη, να δει, να καταγράψει, να εκφράσει εικαστικά τους προβληματισμούς και τις σκέψεις της σε βάθος χρόνου, βασιζόμενη στην ενσυνείδητη κοινωνική ματιά και το ρεαλισμό, κάτι που θα διατηρήσει σε όλη τη μακρόχρονη πορεία της στην τέχνη.»

Δανάη Φιλίππου
Ιστορικός Τέχνης
(από τον πρόλογο)

Αγόρι με καπέλο
Ξυλογραφία έγχρωμη, 17 x 22 εκ.

Η Ζιζή Μακρή γεννιέται το 1924 στο Βελιγράδι. Ζει και σπουδάζει στη Γαλλία μέχρι το 1951, οπότε απελαύνεται από τη χώρα, μαζί με τον σύζυγό της γλύπτη Μέμο Μακρή, για πολιτικούς λόγους και εγκαθίσταται στην Ουγγαρία έως τα τέλη της δεκαετίας του ΄70. Το 1960 συλλαμβάνεται στην Ελλάδα και μένει έγκλειστη για ένα χρόνο στις γυναικείες φυλακές Αβέρωφ, ως πολιτικός κρατούμενος. Από το 1976, ταξιδεύει συστηματικά στην Ελλάδα και πραγματοποιεί ταξίδια, για εκθέσεις ή για μελέτη, σε όλο σχεδόν τον κόσμο, από την Κίνα μέχρι τη Λατινική Αμερική, τη Σοβιετική Ανατολή και τον Αρκτικό Κύκλο, επισκέπτεται τη Γιουγκοσλαβία, την Αυστρία, τη Σλοβενία, την Αγγλία και πολλές άλλες χώρες.
Τουν Αν
Ξυλογραφία έγχρωμη, 22 x 17 εκ.

Η Ζιζή Μακρή υπήρξε μαθήτρια του χαράκτη Γαλάνη και πρωτοπαρουσίασε τα έργα της το 1946 στο Salon d' Automne, όταν ήταν ακόμη φοιτήτρια της Ecole des Beaus Art. Από το 1950 μέχρι το 1992 συμμετέχει σε Ουγγρικές εκθέσεις αλλά και σε πολλές άλλες χώρες, όπως η Κίνα, το Μεξικό, η Κούβα κ.ά. Έχει διακριθεί στη χαρακτική, το ψηφιδωτό, την tapisserie. Το έργο της κινείται γύρω από 3 κύριους άξονες, ενίοτε αλληλοδιαπλεκόμενους: τον άνθρωπο, το κοινωνικό του περιβάλλον και τη φύση. Σημαντικοί σταθμοί στην πορεία της υπήρξαν η εικονογράφηση των ποιημάτων του Πωλ Ελυάρ, Ελλάδα, ρόδο του λογικού μου (Παρίσι, 1949) που συνοψίζει τη νεανική της περίοδο, η σειρά των ξυλογραφιών με θέμα την Κίνα (1956-1958), η σειρά των ξυλογραφιών (1958-1960) με θέμα το βιομηχανικό τοπίο του Τσέπελ της Ουγγαρίας, η σειρά των ξυλογραφιών της Φυλακής (1961-63), αποτέλεσμα του πολιτικού εγκλεισμού της στις Φυλακές Αβέρωφ που συνιστούν ένα μοναδικό καλλιτεχνικό αλλά και ιστορικό ντοκουμέντο. Το 1992 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα όπου ζει και εργάζεται.

24/6/10

Η ΚΡΗΤΗ ΣΤΗΝ ΥΣΤΕΡΗ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

ΟΛΓΑ ΓΚΡΑΤΖΙΟΥ
Η ΚΡΗΤΗ ΣΤΗΝ ΥΣΤΕΡΗ
ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Η μαρτυρία της εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής

Επιμέλεια κειμένου: Τασούλα Μαρκομιχελάκη
Ηράκλειο, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης 2010
350 σελ., τιμή 35.00 €, έκπτωση 10%
Τελική τιμή 31.50


Η ύστερη μεσαιωνική εποχή (13ος-15ος αιώνας) συμπίπτει στην Κρήτη με τους πρώτους αιώνες της βενετικής κυριαρχίας. Η αρχιτεκτονική της εποχής αυτής είναι ελάχιστα γνωστή, καθώς λιγοστά είναι τα δείγματα που έχουν φτάσει ώς εμάς. Ένας μικρός μόνο αριθμός από τις εκκλησίες που έχτισαν οι Βενετοί στις μεγάλες πόλεις του νησιού έχει διασωθεί, ενώ από τη μεσαιωνική αστική αρχιτεκτονική δεν επέζησε τίποτε στις κρητικές πόλεις. Αντίθετα, στην ύπαιθρο διατηρήθηκε μεγάλος αριθμός εκκλησιών της ίδιας εποχής. Κτίσματα ταπεινά, χωρίς υψηλές καλλιτεχνικές προθέσεις, έμειναν σχεδόν απαρατήρητα από την έρευνα. Λόγω του πλήθους τους και της διασποράς τους στο χώρο, όμως, φανερώνουν μια πρωτοφανή σε έκταση οικοδομική δραστηριότητα κι έναν ακμαίο πληθυσμό στην ύπαιθρο.

Καθολικό της μονής Αρκαδίου

Τεκμηριώνουν επίσης την ανάπτυξη νεοφανών οικοδομικών τεχνικών. Η εξέταση της αρχιτεκτονικής των εκκλησιαστικών αυτών κτισμάτων δίνει την ευκαιρία στη συγγραφέα του ανά χείρας τόμου να εμβαθύνει στις επιπτώσεις που είχε η βενετική κυριαρχία στην παραγωγή του οικοδομικού έργου στη μεσαιωνική Κρήτη, να ανιχνεύσει μερικά από τα χαρακτηριστικά της χαμένης αστικής αρχιτεκτονικής του νησιού και να αναζητήσει τους δρόμους που ακολούθησαν ορισμένα γοτθικά μορφολογικά χαρακτηριστικά που ενσωματώθηκαν στο λεξιλόγιο των τοπικών οικοδομικών συνεργείων. Επιπλέον με τη μελέτη των εκκλησιών της υπαίθρου φωτίζονται ποικίλες πλευρές της κοινωνικής ζωής του νησιού: μεταξύ άλλων, αναδεικνύονται ζητήματα σχετικά με τις θρησκευτικές αντιπαραθέσεις αλλά και με τις χρήσεις και τους εναλλασσόμενους συμβολισμούς που έπαιρναν τα εκκλησιαστικά οικοδομήματα, σε μιαν εποχή που η Κρήτη υπήρξε τόπος της άνισης συνάντησης δύο μεταβαλλόμενων κόσμων, της φθίνουσας βυζαντινής Ανατολής και της δυναμικά επεκτεινόμενης Δύσης.

Σωτήρας Χριστός στην Ελεύθερνα Μυλοποτάμου

Η Όλγα Γκράτσιου γεννήθηκε το 1945 στην Αθήνα. Σπούδασε στα Πανεπιστήμια Αθηνών και Χαϊδελβέργης, στη Γερμανία. Εργάστηκε στην Αρχαιολογική Υπηρεσία (Υπουργείο Πολιτισμού, Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων, Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών). Από το 1991 διδάσκει στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης. Διετέλεσε Πρόεδρος του Τμήματος (1998-2000). Από το 2002 είναι συντονίστρια του Διατμηματικού Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών στις «Βυζαντινές Σπουδές». Από το 1996 είναι υπεύθυνη του ερευνητικού προγράμματος «Η δυτική τέχνη στην Κρήτη» που διεξάγεται από το Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών του ΙΤΕ στο Ρέθυμνο.

20/6/10

ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ

ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ
ΑΠΟ ΤΗ ΓΗ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΕΩΣ
ΤΑ ΠΕΡΑΤΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΥΜΕΝΗΣ

Γενική επιμέλεια: Δήμητρα Τσαγκάρη
Αθήνα, Νομισματική Συλλογή της Alpha Bank 2010
197 σελ., τιμή 45.00 €, έκπτωση 10%
Τελική τιμή 40.50


Ο δίγλωσσος κατάλογος εκδόθηκε με αφορμή την ομότιτλη έκθεση (7 Μαΐου 201031 Οκτωβρίου 2010) που συνδιοργανώθηκε από την Alpha Bank και η ΙΒ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων και φιλοξενείται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων. Ο κατάλογος περιλαμβάνει χρυσά, αργυρά και χάλκινα νομίσματα από τη Μακεδονία, από τα ελληνιστικά βασίλεια που δημιουργήθηκαν μετά τον θάνατό του Μεγάλου Αλεξάνδρου, το πλήθος των αλεξάνδρειων τετραδράχμων και τις απομιμήσεις που κυκλοφόρησαν, σαφή απόδειξη τής ισχύος των νομισμάτων του, τα οποία ανήκουν στη Νομισματική Συλλογή της Alpha Bank. Επιπλέον, παρουσιάζονται νομισματικές εκδόσεις με το θεοποιημένο πορτραίτο τού Αλεξάνδρου, του πρώτου σπουδαίου θνητού που απεικονίσθηκε επί των νομισμάτων.

Αλέξανδρος Γ', 336-323 π.Χ. Αμφίπολις, αργυρό τετράδραχμο, περ. 315-294 π.Χ. Ε: Κεφαλή Ηρακλέους δ. Ο: ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ. Ένθρονος, αετοφόρος και σκηπτροφόρος Ζεύς αρ.· κάτω από το προτεταμένο χέρι του, Λ και πυρσός, κάτω από το θρόνο μονόγραμμα

«Σταθμό στο νομισματικό σύστημα του κράτους των Μακεδόνων, αποτελούν οι νεωτερισμοί που εισήγαγε ο Φίλιππος Β΄, προκειμένου να υλοποιήσει τα σχέδιά του αξιοποιώντας τα μεταλλεία του Παγγαίου. Ο Φίλιππος έκοψε πλούσιες σειρές αργυρών και χρυσών νομισμάτων, ενώ, για την κάλυψη εσωτερικών αναγκών, κυκλοφόρησε παράλληλα χάλκινα νομίσματα. Οι χρυσοί «φιλίππειοι στατήρες», αποτέλεσαν το διεθνές νόμισμα της εποχής, αντικαθιστώντας το δαρεικό και τις αθηναϊκές γλαύκες.

Φίλιππος Β', 360-336 π.Χ. Κολοφών, Ιωνία, χρυσός στατήρ, περ. 325-317 π.Χ. Ο: ΦΙΛΙΠΠΟΥ. Ηνίοχος οδηγεί συνωρίδα δ.· κάτω από τα μπροστινά πόδια των ίππων, τρίπους

Το νομισματικό του σύστημα ακολούθησε στην αρχή ο Μέγας Αλέξανδρος, σύντομα όμως προχώρησε σε μεγάλες μεταρρυθμίσεις, προκειμένου να καλύψει τις δαπάνες της εκστρατείας. Μιας εκστρατείας, στην οποία το νόμισμα δεν κάλυπτε μόνο το στρατιωτικό σκέλος των επιχειρήσεων και τις ανάγκες μισθοδοσίας, αλλά και άλλες δραστηριότητες, όπως την ίδρυση πόλεων, την εκτέλεση δημοσίων έργων και τη διοργάνωση αγώνων και θρησκευτικών τελετών. Οι πολύπλοκοι μηχανισμοί έκδοσης και διακίνησης του νομίσματος, πριν και κατά τη διάρκεια της μεγάλης εκστρατείας, δεν είναι επαρκώς εξακριβωμένοι, καθόσον οι πληροφορίες των αρχαίων ιστοριογράφων είναι περιορισμένες. Μπορούν, ωστόσο, να ανιχνευθούν μέσω της νομισματικής επιστήμης η οποία, με τη σειρά της, στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στα ανασκαφικά δεδομένα.

Μεσημβρία, Θράκη, αργυρό τετράδραχμο, περ. 175-125 π.Χ.
Ε: Κεφαλή Ηρακλέους δ. Ο: ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ. Ένθρονος, αετοφόρος και σκηπτροφόρος Ζεύς αρ.· κάτω από το προτεταμένο χέρι του, λοφιοφόρο κράνος και ΔΑ, κάτω από το θρόνο, μονόγραμμα


Τα νομισματοκοπεία των τριών μεγάλων μακεδονικών πόλεων, Πέλλας, Αιγών και Αμφιπόλεως, που ήδη λειτουργούσαν, δεν επαρκούσαν για να καλύψουν τις τεράστιες ανάγκες της εκστρατείας. Για το λόγο αυτό, δόθηκε έγκριση από τον ίδιο τον Αλέξανδρο να κόψουν νομίσματα με τους τύπους και το όνομά του, πόλεις της Ανατολής, των οποίων η γεωγραφική διασπορά εκτείνεται από την Τρωάδα έως τη Φοινίκη, την Κύπρο και την Αίγυπτο. Πολλά νιμισματοκοπεία, έκοβαν νομίσματα «ασταμάτητα». Τα «αλεξάνδρεια τετράδραχμα» που έφεραν στη μία όψη την κεφαλή του Ηρακλή, γενάρχη του βασιλικού οίκου των Τημενιδών, και στην άλλη τον ένθρονο Δία, έγιναν το «ενιαίο νόμισμα» των πληθυσμών της αυτοκρατορίας.

Δημήτριος Πολιορκητής, 306-283 π.Χ. Αμφίπολις, αργυρό τετράδραχμο, περ. 290-289 π.Χ. Ε: Κερασφόρος κεφαλή του θεοποιημένου Δημητρίου με διάδημα δ. Ο: ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ. Ποσειδών αρ. στηρίζει το δ. πόδι σε βράχο, στο αρ. χέρι κρατά τρίαινα· αρ. και δ. μονογράμματα

Μετά από το θάνατο του Αλεξάνδρου, οι Διάδοχοι, προκειμένου να εδραιώσουν την εξουσία τους στις περιοχές δικαιοδοσίας τους, συναγωνίζονταν μεταξύ τους ως προς την απεικόνιση της μορφής του Αλεξάνδρου στα νομίσματά τους. Η μεταθανάτια απεικόνιση του Αλεξάνδρου, αποτέλεσμα σκοπιμότητας των εκδοτριών αρχών, συνυφαίνεται με τις αφηγήσεις των ηρωικών κατορθωμάτων του, πλάθοντας το μύθο του μεγάλου στρατηλάτη που περνά στην αιωνιότητα…».

Δρ Κωνσταντίνος Λ. Ζάχος
Έφορος των Αρχαιοτήτων
Διευθυντής του Αρχαιολογικού Μουσείου Ιωαννίνων
(από τον πρόλογο του καταλόγου)

15/6/10

ΝΕΕΣ ΠΑΡΑΛΑΒΕΣ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΤΟΥ ΜΙΕΤ

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΙ ΕΛΕΝΗ ΜΑΝΕΤΑ

Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη ─ Ελληνικό
Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής 2010
180 σελ., τιμή 20.00 €, έκπτωση 10%
Τελική τιμή 18.00


Πρόκειται για τον δίγλωσσο κατάλογο της ομότιτλης έκθεσης η οποία παρουσιάζεται στο Μουσείο Μπενάκη (26 Μαΐου – 20 Ιουνίου 2010). Η πλούσια εικονογράφηση της έκδοσης αναδεικνύει το σημαντικό έργο των αρχιτεκτόνων Γιώργου και Ελένης Μανέτα που από τα πρώτα τους βήματα κατέληξαν σε ένα ιδιαίτερο προσωπικό τρόπο μελέτης αντιμετώπισης του χώρου, ο οποίος μέχρι σήμερα παραμένει αναγνωρίσιμος, ζωντανός και δυναμικός.


Συνομιλώντας με τα πνεύματα της πέτρας
Η ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΗΣ ΛΕΣΒΟΥ
φωτογραφίες της Τζέλης Χατζηδημητρίου

Ηράκλειο, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης 2009
300 σελ., τιμή 35.00 €, έκπτωση 10%
Τελική τιμή 31.50


Το λεσβιακό τοπίο, σπαρμένο από χτίσματα πετρόχτιστα, γεννήματα των ασχολιών των ανθρώπων, προαιώνια κτίσματα απόλυτα συνταιριασμένα με τη λεσβιακή ατμόσφαιρα, τόσο που δεν γίνονται αντιληπτά από το μάτι του ανυποψίαστου περαστικού, παρουσιάζεται στο φωτογραφικό λεύκωμα της Tζέλης Xατζηδημητρίου Συνομιλώντας με τα πνεύματα της πέτρας, Η αγροτική αρχιτεκτονική της Λέσβου που κυκλοφόρησε από τις Πανεπιστημιακές Eκδόσεις Kρήτης.

Το βιβλίο πλαισιώνεται με εξαιρετικά κείμενα του Νίκου Σηφουνάκη, του εικαστικού Νίκου Στεφάνου και μια μελέτη του Δρ. Χρήστου Χατζηλία, φιλολόγου, ο οποίος έχει εντρυφήσει στο θέμα με τη διδακτορική του διατριβή Η Λέσβος και ο πολιτισμός της πέτρας (1850-1950) στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Ο σχεδιασμός της έκδοσης είναι του ζωγράφου Αλέξη Βερούκα. Η περιγραφή των εικόνων, με κοινωνιολογικές αναφορές στις συνήθειες των κατοίκων της Λέσβου που τους οδήγησαν στη δημιουργία αυτών των κτισμάτων, είναι της Τζέλης Χατζηδημητρίου, η οποία θέλοντας να παρουσιάσει την τέχνη και το μεράκι των ανώνυμων μαστόρων που δεν υπάρχουν πια, δεν εγκλωβίστηκε σε επιστημονικές παρατηρήσεις, αλλά κατάφερε να ξεδιπλώσει μέσα από τα σχόλια και το οπτικό υλικό τη μακραίωνη ιστορία ενός χαρισματικού τόπου.


ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΑΝΑΣΤΗΛΩΣΗ ΚΑΙ
ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΝΗΜΕΙΩΝ
ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 1950-2000

Επιμέλεια: Χαράλαμπος Μπούρας,
Παναγιώτης Τουρνικιώτης
Αθήνα, Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς 2010
348 σελ., τιμή 68.25 €, έκπτωση 5%
Τελική τιμή 64.83


Ότι σήμερα αποκαλούμε αρχιτεκτονική κληρονομιά επιδέχεται πολλαπλές προσεγγίσεις. Μια από αυτές συνδέει τα παλιά κτήρια, επώνυμα και μη, με το κτισμένο περιβάλλον, με τις περιβαλλοντικές αξίες και τις γενικότερες οικολογικές ανησυχίες. Μια άλλη είναι η προσέγγιση της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς ως πολιτιστικού αγαθού και της διατήρησης ─ συντήρησης ─ αποκατάστασής της ως πράξης πολιτισμού με ευρύτερο κοινωνικό ενδιαφέρον. Η κατανόηση των αξιών που αντιπροσωπεύουν τα αρχιτεκτονικά πολιτιστικά αγαθά είναι για πρώτη φορά στη χώρα μας τόσο μεγάλη και τόσο διαδεδομένη.

Η ιδέα για το παρόν βιβλίο γεννήθηκε από την ανάγκη να περιγραφεί αυτή η νέα κατάσταση· να δοθεί μια εικόνα, αφενός για τις θεωρητικές προσεγγίσεις και τις εξελίξεις τα τελευταία πενήντα χρόνια, και αφετέρου για μια σειρά από προβλήματα εφαρμογής αυτών των προσεγγίσεων στον τόπο μας, παρουσιασμένα από άμεσα εμπλεκόμενους. Ο συλλογικός αυτός τόμος απευθύνεται στο ευρύ κοινό, αλλά και σε όσους ενδιαφέρονται ειδικότερα για τα αρχιτεκτονικά μνημεία, τη διατήρησή τους, καθώς και την ανταπόκριση της κοινωνίας σε αυτά.


Ευρυδίκη Σιφναίου
Έλληνες έμποροι στην Αζοφική
Η δύναμη και τα όρια της οικογενειακής επιχείρησης

Αθήνα, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών
Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών 2009
564 σελ., τιμή 35.00 €, έκπτωση 10%
Τελική τιμή 31.50


«…Μας θυμίζει πολλά με το έργο της αυτό η Ευρυδίκη Σιφναίου. Πρώτα-πρώτα ανακαλεί στην ιστορική μας μνήμη ένα λησμονημένο ορίζοντα της ιστορίας της ελληνικής διασποράς και μας μεταφέρει νοερά στις βορειότατες απολήξεις του κόσμου της Μαύρης Θάλασσας για να μας υπομνήσει ότι εκεί, με επίκεντρο το Ροστόβ, το Ταϊγάνιο, τη Μαριούπολη, γράφτηκε ένα σημαντικό κεφάλαιο της ιστορίας της ελληνικής επιχειρηματικότητας. Στη διεκπεραίωση του ερευνητικού της εγχειρήματος δεν περιορίζεται σε μια στενά τεχνική προσέγγιση, αλλά προχωρεί πέρα από το αιχμηρό πεδίο των αριθμών και των δεδομένων των λογιστικών βιβλίων για να καταστήσει τη μελέτη της μια εξιστόρηση της συνολικής κοινωνικής και ανθρώπινης εμπειρίας που συνοδεύει το επιχειρηματικό οδοιπορικό. Αυτή ακριβώς η συνολική οπτική καθιστά την αφήγησή της ιδιαίτερα ελκυστική. Αντί να διολισθήσει προς το τεχνοκρατικό υπόμνημα, η διήγησή της ερωτοτροπεί με τη μυθιστορία και ερεθίζει τη φαντασία όταν μας αποκαλύπτει τη γυναικεία εμπλοκή με την επιχειρηματικότητα, όταν καθοδηγεί τη ματιά του αναγνώστη προς τις διαδοχικές εικόνες της καθημερινότητας που συνθέτουν τον ανθρώπινο κόσμο των εμπόρων και των επιχειρηματιών πέρα από τους ισολογισμούς και την καταμέτρηση των κερδών, όταν σταθμίζει τις πολιτισμικές και πολιτικές πτυχές που ενυπάρχουν στη δυναμική της ιστορικής αυτής διαδρομής…».
(Πασχάλης Μ. Κιτρομηλίδης,
από τον πρόλογο του βιβλίου)

11/6/10

ΟΙ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΚΑΙ ΜΟΥΣΙΚΗΣ Β. & Μ. ΘΕΟΧΑΡΑΚΗ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΤΟΥ ΜΙΕΤ

Τις εκδόσεις του Ιδρύματος Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Βασίλη και Μαρίνας Θεοχαράκη μπορείτε πλέον να βρείτε στο βιβλιοπωλείο Θεσσαλονίκης του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης (Τσιμισκή 11).






9/6/10

ΝΕΕΣ ΠΑΡΑΛΑΒΕΣ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΤΟΥ ΜΙΕΤ

ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΤΣΙΟΔΟΥΛΟΣ
Η ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΤΩΝ ΣΠΙΤΙΩΝ ΤΟΥ ΖΑΓΟΡΙΟΥ
Τέλη 18ου - αρχές 20ού αιώνα
Ιστορική και πολιτισμική προσέγγιση

Αθήνα, Ριζάρειο Ίδρυμα 2009
318 σελ., τιμή 40.00 €, έκπτωση 5%
Τελική τιμή 38.00


Η παρούσα εργασία φιλοδοξεί να προσεγγίσει τη ζωγραφική των σπιτιών του Ζαγορίου ως στοιχείο της πολιτισμικής δραστηριότητας του ορεινού κόσμου και ως μέρος του επικοινωνιακού του συστήματος.

Αναλυτικότερα, επιδιώκει να αναδείξει:
• την ιστορικότητα του φαινομένου της διακοσμητικής ζωγραφικής στο Ζαγόρι, όπως αυτό εκδηλώθηκε από τα τέλη του 18ου αιώνα έως την απελευθέρωση της Ηπείρου, το 1913
• τους συντελεστές του φαινομένου (ιδιοκτήτες, τεχνίτες-ζωγράφους) και τους τρόπους που τα ιστορικά υποκείμενα και αντικείμενα συνέβαλαν στο επιχώριο επικοινωνιακό σύστημα
• τα τυπολογικά και μορφολογικά χαρακτηριστικά των τοιχογραφιών στα σπίτια του Ζαγορίου, που μας επιτρέπουν να εντάξουμε τις τοιχογραφίες της περιοχής σε ευρύτερες διακοσμητικές ομαδοποιήσεις, στο πλαίσιο μιας "ενιαίας" εικαστικής γλώσσας, όπως αυτή αναπτύχθηκε στους κόλπους της οθωμανικής αυτοκρατορίας
• και, τέλος, την κοινωνική και ιδεολογική λειτουργικότητα του διακοσμητικού αυτού φαινομένου.

Οικία Θεοδοσίου, οντάς, σκαμνέλι

Ο Στέφανος Τσιόδουλος γεννήθηκε στα Ιωάννινα το 1968. Σπούδασε ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών Αθηνών, από όπου αποφοίτησε το 1998. Είναι κάτοχος διδακτορικού διπλώματος του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων (2005). Από το 2006 διδάσκει, με το Π.Δ. 407/80, Ζωγραφική, Υλικό πολιτισμό και Λαϊκή Τέχνη στο Τμήμα Πλαστικών Τεχνών και Επιστημών της Τέχνης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, καθώς και στο Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. Το 2009 εξελέγη λέκτορας Λαογραφίας στο Τμήμα Πλαστικών Τεχνών και Επιστημών της Τέχνης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Στο ενεργητικό του περιλαμβάνονται δύο ατομικές εκθέσεις ζωγραφικής και έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές. Άρθρα του δημοσιεύτηκαν στα περιοδικά: Ηπειρωτικά Χρονικά, Μνήμων και Ε.Ε.Φ.Σ.Π.Ι. Δωδώνη.


ΙΩΑΝΝΗΣ Π. ΧΟΥΛΙΑΡΑΣ
Η εντοίχια θρησκευτική ζωγραφική του 16ου & 17ου αιώνα στο Δυτικό Ζαγόρι

Αθήνα, Ριζάρειο Ίδρυμα 2009
563 σελ., τιμή 40.00 €, έκπτωση 5%
Τελική τιμή 38.00


«Η εντοίχια θρησκευτική ζωγραφική στο Δυτικό Ζαγόρι παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον. Στην περιοχή σώζονται μόνο μεταβυζαντινά τοιχογραφημένα σύνολα, για τα οποία μέχρι τώρα δεν είχε γίνει συστηματική μελέτη. Καταγραφές και σύντομες περιγραφές κάποιων μνημείων έχουν δημοσιευθεί κατά καιρούς από τους αρχαιολόγους της τοπικής Εφορείας Αρχαιοτήτων στο Αρχαιολογικό Δελτίο.

[…] Η μελέτη διαρθρώνεται σε πέντε ενότητες. Στην πρώτη προσεγγίζεται ιστορικά και γεωγραφικά η περιοχή του Δυτικού Ζαγορίου και εντάσσονται τα εξεταζόμενα μνημεία στο χώρο και το χρόνο. Στη δεύτερη αναλύονται οι επιγραφές των ναών, μέσα από τις οποίες αντλούνται πληροφορίες για την εκκλησιαστική ηγεσία, τους κτήτορες και τους ζωγράφους. Οι ναοί παρουσιάζονται κατά χρονολογική σειρά ανέγερσης, σύμφωνα με τις επιγραφές ή την ιστορία του κτιρίου. Στο τρίτο μέρος μελετάται η εντοίχια ζωγραφική του 16ου αιώνα και η ύλη διαιρείται σε τρία κεφάλαια, όπου εξετάζεται ο τοιχογραφικός διάκοσμος ισάριθμων ναών. Γίνεται εκτενής εικονογραφική ανάλυση και ακολουθούν οι τεχνοτροπικές παρατηρήσεις, η ανεύρεση των προτύπων των ζωγράφων και οι ιδιαιτερότητες της τέχνης τους.

Ζίτσα. Ναός Ταξιαρχών: Οι Αίνοι (λεπτομέρεια)

Στην τέταρτη ενότητα αναπτύσσεται σε επτά κεφάλαια η εντοίχια ζωγραφική του 17ου αιώνα και εκτός της εικονογραφικής και τεχνοτροπικής ανάλυσης εντοπίζονται παράλληλα έργα των ζωγράφων. Αποδεικνύεται η εργασία σημαντικών συνεργείων ζωγράφων στην περιοχή που το έργο τους σφραγίζει την τέχνη του 17ου αιώνα, όχι μόνο στην Ήπειρο αλλά και στις γειτονικές περιοχές. Στην πέμπτη και τελευταία ενότητα εξάγονται ως τελικό συμπέρασμα ενδιαφέροντα στοιχεία για την ιδιαιτερότητα των μνημείων, τη μεταβυζαντινή ζωγραφική στο Δυτικό Ζαγόρι και τη σημασία που έχει στη διαμόρφωση της γενικής εικόνας της τέχνης του 16ου και 17ου αιώνα στην Ήπειρο. Στο τέλος προστίθεται ένας κατάλογος με τοιχογραφημένα μνημεία της Ηπείρου του 16ου και του 17ου αιώνα, από τον οποίο προκύπτει η πλούσια καλλιτεχνική παραγωγή στην περιοχή κατά τους παραπάνω αιώνες…».

(από τον πρόλογο του βιβλίου)


Ο Ιωάννης Π. Χουλιάρας κατάγεται από τα κάτω Σουδενά Ζαγορίου. Ξεκίνησε τις σπουδές του στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών αλλά οι αναζητήσεις του τον οδήγησαν στην έρευνα του βυζαντινού πολιστισμού και της ιστορίας της τέχνης. Ζει και εργάζεται στα Ιωάννινα.


Μανουήλ Πανσέληνος
ΕΚ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΤΟΥ ΠΡΩΤΑΤΟΥ

Συγγραφείς καταλόγου: Ευθύμιος Τσιγαρίδας,
Κρίτων Χρυσοχοΐδης, Δημήτριος Αμπόνης,
Ιωάννης Ταβλάκης, Χρυσάνθη Τσιούμη,
Γιώργος Τριανταφυλλίδης, Δήμητρα Γουργιώτη
Καλλιτεχνική επιμέλεια καταλόγου: Θάνος Ζαφειράκης
Θεσσαλονίκη, Αγιορειτική Εστία 2008
311 σελ., τιμή 50.00 €, έκπτωση 10%
Τελική τιμή 45.00


Πρόκειται για επανέκδοση του καταλόγου της ομώνυμης έκθεσης που πραγματοποιήθηκε στο Λιμάνι της Θεσσαλονίκης (Απρίλιος-Αύγουστος 2003) για τον σπουδαιότερο ζωγράφο της Παλαιολόγειας τέχνης. Περιλαμβάνει επιστημονικά κείμενα για το ναό του Πρωτάτου και για τον ζωγράφο των τοιχογραφιών του, τον θρυλικό Εμμανουήλ Πανσέληνο. Ο τόμος εικονογραφείται με πλούσιο φωτογραφικό υλικό από το Πρωτάτο.

Ο Μανουήλ Πανσέληνος (1261-1453), μια προσωπικότητα που κινείται μεταξύ μύθου και πραγματικότητας, αναφέρεται στη γραπτή παράδοση για πρώτη φορά από τον ιερομόναχο και αγιογράφο Διονύσιο από τον Φουρνά Ευρυτανίας (αρχές 18ου αι.), στο βιβλίο του Ερμηνεία της ζωγραφικής τέχνης. Λόγω της υψηλής τέχνης του, απέκτησε τεράστια φήμη και θεωρείται ο κύριος εκφραστής της Μακεδονικής ζωγραφικής σχολής.

Ο Άγιος Πέτρος ο Αθωνίτης

Τα βασικά χαρακτηριστικά της ζωγραφικής του Πανσέληνου στον ναό του Πρωτάτου, είναι η μνημειακότητα των συνθέσεων, η αυτονομία και η αυτάρκεια των μορφών, μέσα στη σύνθεση, η αβρότητα των χρωμάτων και η αναβίωση θεμάτων από την τέχνη της ύστερης ελληνικής αρχαιότητας. Oι τοιχογραφίες του Ναού του Πρωτάτου στο Άγιον Όρος, που συνιστούν κορυφαία καλλιτεχνική έκφραση του βυζαντινού ελληνισμού και ένα από τα σημαντικότερα σύνολα της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.

8/6/10

ΕΠΕΤΕΙΟΣ. ΚΡΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ Δ.Ν. ΜΑΡΩΝΙΤΗ

ΕΠΕΤΕΙΟΣ
ΚΡΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ
ΤΟΥ
Δ. Ν. ΜΑΡΩΝΙΤΗ
2008-2009


Επιμέλεια: Νάσος Βαγενάς
Αθήνα, Μικρή Άρκτος 2010
176 σελ., τιμή 23.83 €, έκπτωση 10%
Τελική τιμή 21.44


Το βιβλίο αυτό, που αποτελείται από κείμενα που γράφτηκαν τα τελευταία δύο χρόνια, θέλει να τιμήσει, όπως δηλώνει και ο τίτλος του, τα ογδοντάχρονα του Δ. Ν. Μαρωνίτη, που συμπληρώνονται φέτος. Καθώς αναφέρεται κυρίως στην κριτική εργασία του Μαρωνίτη πάνω σε θέματα της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας, ο τόμος θα πρέπει να νοηθεί ως αφιέρωμα στον νεοελληνιστή Μαρωνίτη , και ως δίδυμος, παρότι ετερόχρονος και ετεροθαλής, με τον τόμο Ephrosyne. Studies in Ancient Epic and its Legacy in Honor of Dimitris N. Maronitis (1999), που είναι αφιερωμένος στον κλασικό φιλόλογο Μαρωνίτη.

Το πρώτο μέρος του βιβλίου αποτελείται από κείμενα αδημοσίευτα, που γράφτηκαν, κυρίως με αφορμή την έκδοση ή επανέκδοση μιας σειράς βιβλίων του Μαρωνίτη, και εκφωνήθηκαν, σχεδόν όλα, σε εκδηλώσεις προς τιμήν του Δ. Ν. Μαρωνίτη ή παρουσίασης αυτών των βιβλίων. Στο δεύτερο μέρος συγκεντρώνονται κριτικές και παρουσιάσεις αυτών των βιβλίων, οι οποίες δημοσιεύτηκαν σε εφημερίδες και περιοδικά.

Για τη σημασία του έργου του Μαρωνίτη μιλούν οι συγγραφείς των κειμένων της Επετείου. Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε ότι με τον τόμο δεν τιμάται μόνο ο νεοελληνιστής αλλά και ο πολίτης Μαρωνίτης, μια πνευματική παρουσία που υπήρξε δεσπόζουσα στην πολιτισμική μας ζωή τα τελευταία σαράντα χρόνια.

Ν. Β.
(από τον πρόλογο)


Στο βιβλίο περιλαμβάνονται κείμενα των: Νάσου Βαγενά, Γιάννη Βαρβέρη, Ευριπίδη Γαραντούδη, Δημήτρη Δασκαλόπουλου, Πόπης Διαμαντάκου, Αλέξη Ζήρα, Ελένης Καραντζόλα, Διονύση Καψάλη, Γιώργου Λίλλη, Τζένης Μαστοράκη, Νικήτα Παρίση, Τίτου Πατρίκιου, Γρηγόρη Πεντζίκη, Μαρίας Τοπάλη, Γεωργίας Τριανταφυλλίδου, Λίζυς Τσιριμώκου, Γιάννη Χάρη, Μικέλας Χαρτουλάρη, Βαγγέλη Χατζηβασιλείου, Δημήτρη Χουλιαράκη και Λουίζας Χριστοδουλίδου.

2/6/10

ΟΙ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ

ΔΗΜ. Κ. ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ
ΠΟΙΗΤΙΚΑ ΑΠΑΝΤΑ
Τόμοι Α΄-Β΄

Επιμέλεια: Ειρήνη Σαρίογλου
Αθήνα, Ελληνικό Ίδρυμα Ιστορικών Μελετών 2010
324 σελ. τόμος Α΄, 390 σελ. τόμος Β΄,
Τιμή τόμου 15.00 € (ο τόμος), έκπτωση 10%
Τελική τιμή 13.50 € (ο τόμος)


«Με αφορμή τη συμπλήρωση, φέτος, είκοσι χρόνων από το θάνατο του Δημ. Κ. Παπακωνσταντίνου, το Ελληνικό Ίδρυμα Ιστορικών Μελετών (ΙΔ.ΙΣ.ΜΕ.) ανέλαβε την επανέκδοση του συνόλου του ποιητικού του έργου, συμβάλλοντας ουσιαστικά στη διάσωση και διάδοσή του.

Ο Δημήτρης Παπακωνσταντίνου δεν ήταν μόνο ένας σπάνιος λογοτέχνης, μια άρτια καταρτισμένη φυσιογνωμία αλλά και ένα ελεύθερο, γενναίο και ακέραιο άτομο που πίστευε στην ηθική και πνευματική συνείδηση του ατόμου. Ο ίδιος στην Κριτική του Βιβλίου - Σειρά Τέταρτη σημειώνει: σχεδόν όλοι παρουσιάζονται διαφορετικοί στην τέχνη τους από τη ζωή τους, όπου φανερώνουν άλλο πρόσωπο ή προσωπεία στις κοινωνικές και λοιπές σχέσεις τους. [...] Άλλη πληρότητα όμως προσφέρει, μαζί με την αισθητική, και η συνύπαρξη της ηθικής... Ο Παπακωνσταντίνου αψηφώντας το τίμημα προσπάθησε, με θέση και στάση ζωής, να τεκμηριώσει ότι ο πνευματικά ελεύθερος άνθρωπος δεν έπρεπε να ανήκει σε κανένα "οργανωμένο σύστημα". Αγωνίστηκε μόνος του ενάντια σε κάθε κύκλωμα, διατηρώντας αδούλωτο τον ψυχικό του κόσμο και ακέραια την πίστη του στην ιδέα του Χρέους. Μέσα στα περίπου πενήντα χρόνια της γόνιμης προσφοράς του τίποτα δεν στάθηκε ικανό να θολώσει την πίστη του στην Ελευθερία, την αφοσίωσή του στα Γράμματα και την αγάπη του προς τον Άνθρωπο. Τίποτα δεν μπόρεσε να περιορίσει την ειλικρίνεια και ευαισθησία του λόγου του. Το αφιέρωμα αυτό είναι ένα ελάχιστο δείγμα αγάπης και ευγνωμοσύνης προς έναν ολοκληρωμένο πνευματικό Άνθρωπο».

(Αντί προλόγου
Ειρήνη Σαρίογλου ─ Δρ Ιστορίας)


ΣΤΗΝ ΕΞΟΡΙΑ Ερζουρούμ / Άσκαλε
ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΙΟΥΡΚΤΣΟΓΛΟΥ
ΣΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΤΑΓΜΑΤΑ ΤΟΥ 1943

Επιμέλεια: Ειρήνη Σαρίογλου
Αθήνα, Ελληνικό Ίδρυμα Ιστορικών Μελετών 2009
213 σελ., τιμή 15.00 €, έκπτωση 10%
Τελική τιμή 13.50



«Με ιδιαίτερη συγκίνηση και χαρά αποφασίσαμε να συμπεριλάβουμε στις εκδόσεις του Ελληνικού Ιδρύματος Ιστορικών Μελετών (ΙΔ.ΙΣ.ΜΕ.) το χειρόγραφο ημερολόγιο του Κωνσταντίνου Κουρκτσόγλου. Και αυτό όχι μόνο γιατί είναι η πρώτη φορά που εκδίδεται μια ανάλογη μαρτυρία αναφορικά με τα εργατικά τάγματα του 1943 στην Τουρκία, αλλά και επειδή το ημερολόγιο του Κ. Κουρκτσόγλου περιγράφει με άμεσο και λιτό τρόπο τις συνθήκες διαβίωσης των υπόχρεων του φόρου περιουσίας στην εξορία.

Ο δυσβάσταχτος φόρος περιουσίας (1942) επιβλήθηκε από την τότε τουρκική κυβέρνηση (Ινονού-Σαράτσογλου) με κραυγαλέα μεροληπτικότητα σε βάρος του μη μουσουλμανικού πληθυσμού της χώρας (Ελλήνων, Αρμενίων και Εβραίων). Όσοι από αυτούς δεν κατάφεραν να τον καταβάλλουν ─μεταξύ αυτών και ο Κ. Κουρκτσόγλου─ οδηγήθηκαν στα εργατικά τάγματα, στην ενδοχώρα της Τουρκίας (Ερζουρούμ). Η συγκλονιστική μαρτυρία του Κ. Κουρκτσόγλου παρουσιάζει τις πραγματικές διαστάσεις αυτής της οδυνηρής εμπειρίας.

Αν και μέχρι σήμερα αρκετές μελέτες για το φόρο περιουσίας έχουν δει το φως της δημοσιότητας, ωστόσο, τα περιορισμένα ιστορικά τεκμήρια που υπάρχουν σχετικά με τα εργατικά τάγματα εργασίας του 1943 στην Τουρκία, είχαν ως αποτέλεσμα το θέμα να μείνει ανεξερεύνητο. Η μαρτυρία του Κ. Κουρκτσόγλου φέρνει στο φως μια άγνωστη πτυχή της πρόσφατης ιστορίας μας και ως εκ τούτου η συμβολή της είναι ανεκτίμητη. Ελπίζουμε, η έκδοση του ημερολογίου αυτού να σταθεί αφορμή για να ασχοληθούν με το θέμα πιο εμπεριστατωμένα και νεότεροι ιστορικοί».

(Ειρήνη Σαρίογλου ─ Δρ Ιστορίας)


στην εξορία (DVD)

Σκηνοθεσία: Καλλιόπη Λεγάκη
Μουσική: Ελένη Καραΐνδρου
Αθήνα, Ελληνικό Ίδρυμα Ιστορικών Μελετών 2009
Τιμή 15.00 €, έκπτωση 10%
Τελική τιμή 13.50


Με αφορμή την έκδοση του χειρόγραφου ημερολογίου του Κωνσταντίνου Κιουρκτσόγλου, το Ελληνικό Ίδρυμα Ιστορικών Μελετών ανέλαβε και την υλοποίηση ιστορικού ντοκιμαντέρ (ελληνικά-αγγλικά) σε σκηνοθεσία Καλλιόπης Λεγάκη και μουσική Ελένης Καραΐνδρου.


1/6/10

ΒΟΡΕΙΟΕΛΛΑΔΙΤΕΣ ΕΜΠΟΡΟΙ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ. Ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΙΓΓΛΕΣΗ
Βορειοελλαδίτες έμποροι
στο τέλος της Τουρκοκρατίας
Ο Σταύρος Ιωάννου

Αθήνα, Ιστορικό Αρχείο ─ Πολιτιστική Συμβολή
της Εμπορικής Τράπεζας της Ελλάδος 2004
300 σελ., τιμή 37.80 €, έκπτωση 5%
Τελική τιμή 35.91


«Κατά τη διάρκεια του 18ου αιώνα σημειώθηκαν στον ελληνικό και τον ευρύτερο βαλκανικό χώρο βαθιές οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές, οι οποίες δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για τον κοινωνικοοικονομικό μετασχηματισμό των Βαλκανίων κατά τον 19ο αιώνα.

Στο πλαίσιο των οικονομικών δομών που διαμορφώθηκαν κατά τη διάρκεια της οθωμανικής κατάκτησης, οι λαοί της Βαλκανικής διείσδυσαν ενεργά στον μηχανισμό του διεθνούς εμπορίου, επωφελούμενοι και από τις ευνοϊκές συγκυρίες τις οποίες διαμόρφωνε ο ανταγωνισμός των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων, στην προσπάθειά τους να κυριαρχήσουν στο εμπόριο της Ανατολικής Μεσογείου. Παράλληλα, οι εμπορικές συμφωνίες που υπέγραφε η Οθωμανική Αυτοκρατορία με τα ευρωπαϊκά κράτη και οι παροχές απαλλαγών και ειδικών προνομίων, αμοιβαία, στους υπηκόους των δύο πλευρών δημιουργούσαν ευνοϊκές προϋποθέσεις για την εγκατάσταση οθωμανών υπηκόων στο εξωτερικό. Ορισμένα γεγονότα, όπως ο ευρωπαϊκός αποκλεισμός, η Γαλλική Επανάσταση και οι Ναπολεόντειοι Πόλεμοι ευνόησαν ιδιαίτερα την ανάπτυξη του ελληνικού εμπορίου και την άνοδο των Ελλήνων εμπόρων.

[…] Στο πλαίσιο του διεθνούς εμπορίου οι Έλληνες και άλλοι βαλκάνιοι έμποροι έπαιζαν καταρχήν τον ρόλο των ενδιαμέσων μεταξύ του εσωτερικού και του εξωτερικού εμπορίου, ενεργώντας πολλές φορές ως προστατευόμενοι των Μεγάλων Δυνάμεων, ιδίως στα πρώτα εμπορικά τους βήματα. Η επέκταση των εμπορικών δραστηριοτήτων των ελλήνων εμπόρων και η ίδρυση παροικιών στα σημαντικότερα εμπορικά κέντρα της Ευρώπης, κατά τα τέλη του 18ου αιώνα, τους επέτρεψε να ελέγχουν άμεσα σημαντικό τμήμα του εισαγωγικού-εξαγωγικού εμπορίου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το πέρασμα του εμπορίου στα χέρια μη οθωμανών εμπόρων σηματοδοτεί μια ευρύτερη πολιτισμική ανάπτυξη στην περιοχή της Βαλκανικής, καθώς οι Έλληνες διατηρούσαν κυρίαρχη θέση στο εμπόριο αυτό, μεταξύ των άλλων βαλκανικών λαών.

[…] Ο έμπορος Σταύρος Ιωάννου, καταγόταν από την Ήπειρο και ανέπτυξε την εμπορική του δραστηριότητα στον γεωγραφικό χώρο των Βαλκανίων και της Κεντρικής Ευρώπης. Έδρα της εμπορικής του εταιρείας ήταν η Βιέννη. Χρονικά, η λειτουργία της συγκεκριμένης εμπορικής εταιρείας τοποθετείται στα τέλη του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα, περίοδο ακμής του εμπορίου της προς εξέτασιν περιοχής αλλά και του ελληνικού εμπορίου γενικότερα. Η διαδικασία μετανάστευσης και εγκατάστασης είχε ολοκληρωθεί, οι αγορές είχαν αποκτήσει την ιδιαίτερη σημασία τους, οι εμπορικοί δρόμοι είχαν παγιωθεί και οι ελληνικές εμπορικές εταιρείες παρουσίαζαν ζωηρή δραστηριότητα
…»

(από την εισαγωγή του βιβλίου)

Προσωπογραφία Γεωργίου Ι. Σταύρου, 1841-1869
Νικηφόρος Λύτρας (1832-1904), λάδι σε μουσαμά, 110 x 80 εκ.

«Το 1811 ο πρωτότοκος γιος του Σταύρου Ιωάννου, Γεώργιος Σταύρου, ο μετέπειτα ιδρυτής της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, ήταν 23 ετών. Ο Γεώργιος, ήδη από το 1803, βρισκόταν με τον πατέρα του στη Βιέννη όπου σπούδαζε σε εμπορική σχολή. Το 1811 βρισκόταν σε ώριμη ηλικία, ενώ παράλληλα είχε τις απαραίτητες γνώσεις για να αναλάβει την οικογενειακή επιχείρηση. Όμως ο Σταύρος Ιωάννου προτίμησε να συμπεριλάβει στην εταιρεία που ίδρυσε το 1811 ακόμη δύο εταίρους, τον ανιψιό του Ζώη Χαραμή, που ήταν γιος της αδελφής της συζύγου του και του εμπόρου Δημητρίου Χαραμή, καθώς και τον Μιχαήλ Μανούση…»

(Η εταιρεία του Σταύρου Ιωάννου
με τον γιο του Γεώργιο Σταύρου)